Trong muôn vàn tình thân yêu của Bác Hồ
dành cho nhân dân, có một tình yêu lớn dành cho thiếu niên, nhi đồng. Những
tình cảm gần gũi thân thương, nồng ấm và những lời dạy mà sinh thời Người dành
cho thiếu niên, nhi đồng đã trở thành tài sản tinh thần vô giá của toàn Đảng,
toàn dân và của thế hệ trẻ nước ta.
Bác Hồ với thiếu nhi
Trước
lúc ra đi vào cõi vĩnh hằng, trong bản Di chúc của mình, Bác đã hai lần nhắc đến
nhi đồng, đoạn mở đầu, Bác viết: “Tôi có ý định đến ngày đó, tôi sẽ đi khắp hai
miền Nam Bắc, để chúc mừng đồng bào, cán bộ và chiến sĩ anh hùng; thăm hỏi các
cụ phụ lão, các cháu thanh niên và nhi đồng yêu quý của chúng ta!...”. Đoạn kết
thúc, Bác lại viết: “Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân,
toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thiếu niên và nhi đồng…”
Trong
cuộc đời cách mạng của Bác, thiếu niên, nhi đồng là đối tượng được Bác Hồ quan
tâm đặc biệt: “Trẻ em như búp trên cành/Biết ăn, ngủ, biết học hành là ngoan/Chẳng
may vận nước gian nan/Trẻ em cũng phải lầm than cực lòng…” . Trẻ em như búp
trên cành là quan niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng là quan niệm của dân tộc
ta về thiếu nhi, về việc chăm sóc thiếu nhi. Búp trên cành mơn mởn, tươi non, đẹp
đẽ, lá cành xum xuê trong tương lai nhưng dễ bị gãy, dễ bị tổn thương nên phải
nâng niu. Bác luôn dành tình thương yêu đặc biệt, động viên thế hệ măng non của
đất nước, nhân Ngày Quốc tế Thiếu nhi, bác viết thư gửi các cháu: “Các cháu yêu
quý! Ngày 1-6 là ngày của các cháu bé khắp cả các nước trên thế giới. Đáng lẽ tất
cả các cháu đều được no ấm, được vui chơi, được học hành như trẻ con ở Liên
Xô... Nhưng nước Việt Nam ta, vì giặc Pháp gây ra chiến tranh, chúng nó đốt
nhà, giết người, cướp của. Cho nên, người lớn phải kháng chiến, trẻ con cũng phải
kháng chiến. Bác thương các cháu lắm. Bác hứa với các cháu rằng: đến ngày đánh
đuổi hết giặc Pháp, kháng chiến thành công, thì Bác cùng Chính phủ và các đoàn
thể cùng cố gắng làm cho các cháu cùng được no ấm, đều được vui chơi, đều được
học hành, đều được sung sướng.“Bao giờ đánh đuổi Nhật, Tây/ Trẻ em ta sẽ là bầy
con cưng”.
Trong
mùa khai trường đầu tiên của nền giáo dục tự chủ năm 1945, Người đã gửi thư cho
học sinh bày tỏ sự quan tâm sâu sắc, sự kỳ vọng lớn lao vào thế hệ tương
lai:“Nước nhà mong chờ ở các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp
hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường
quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các
em”.
Từ
nhận thức sâu sắc rằng, tương lai của đất nước phụ thuộc vào một trong những
nhân tố rất quan trọng - đó là chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng, Bác từng
căn dặn cha mẹ, các cấp, ngành, đoàn thể, các thầy cô giáo: “Dạy trẻ cũng như
trồng cây non. Trồng cây non được tốt thì sau này cây lên tốt. Dạy trẻ nhỏ tốt
thì sau này các cháu thành người tốt”, và “giáo dục trẻ em là việc chung của
gia đình, trường học và xã hội. Bố mẹ, thầy giáo và người lớn phải cùng nhau phụ
trách; trước hết là phải làm gương mẫu cho các em trước mọi việc”. Và Người
cũng ân cần nói với thiếu niên, nhi đồng: “Các cháu phải chăm ngoan, ở nhà phải
nghe lời bố mẹ, đi học phải siêng năng, đối với thầy phải kính trọng, lễ phép,
đối với bạn phải đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau”, “Giữ kỷ luật, chớ tự
do phóng túng vì tự do phóng túng là không tốt”, “phải thật thà, dũng cảm”, “việc
gì có ích cho kháng chiến, có ích cho Tổ quốc thì các cháu nên gắng sức làm. Tuổi
các cháu còn nhỏ. Nhiều công việc nhỏ cộng lại thành công việc to”, “Mong các
cháu mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập, tự
do”…
Từ
ngày Bác đi xa, lớp trước tiếp lớp sau, lớp này qua lớp khác, các cháu thiếu
nhi tiếp tục phấn đấu thực hiện 5 Điều Bác Hồ dạy, noi theo những tấm gương
oanh liệt, anh hùng Kim Đồng, Vừ A Dính, Lê Văn Tám, Nguyễn Bá Ngọc…, hàng triệu
các cháu trong phong trào nghìn việc tốt đã đạt danh hiệu cháu ngoan Bác Hồ, xứng
đáng với niềm tin yêu của Người.
50
năm thực hiện Di huấn của Người, Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ đã ban
hành nhiều chính sách, văn bản pháp luật trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến
bảo vệ các quyền trẻ em. Từ Hiến pháp, các Bộ luật đến các văn bản dưới luật đã
tạo thành một hệ thống pháp luật bảo vệ trẻ em phù hợp với công ước quốc tế và
truyền thống văn hoá của dân tộc. Đặc biệt, vấn đề về quyền trẻ em đã được hiến
định từ Hiến pháp năm 1946 (Điều 14, 15 và hàm chứa trong một số điều khác) và
trong tất cả các Hiến pháp năm 1959, năm 1980, năm 1992 (gồm cả lần sửa đổi, bổ
sung vào năm 2001), Hiến pháp năm 2013 tiếp tục đề cập, quan tâm đến quyền trẻ
em và bảo vệ quyền trẻ em. Trẻ em là chủ nhân tương lai của đất nước, sẽ góp phần
xây dựng và phát triển xã hội sau này. Vấn đề trẻ em được thể hiện tại Khoản 1,
Điều 37 Hiến pháp như sau: Trẻ em được Nhà nước, gia đình, xã hội bảo vệ, chăm
sóc và giáo dục, được tham gia vào các vấn đề về trẻ em. Nghiêm cấm xâm hại,
hành hạ, ngược đãi, bỏ mặc, lạm dụng, bóc lột sức lao động và những hành vi
khác vi phạm quyền trẻ em. Tại khoản 2 điều 58 đã quy định: Nhà nước, xã hội và
gia đình có trách nhiệm bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ người mẹ, trẻ em, thực hiện kế
hoạch hoá gia
đình.
Nhằm
đáp ứng tốt hơn yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh hội nhập quốc tế và phát huy đầy
đủ quyền của trẻ em, với cách tiếp cận mới, Quốc hội đã thông qua Luật Trẻ em
năm 2016. Quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước trong việc xây dựng Luật Trẻ em
là bảo đảm hội nhập quốc tế, hài hòa các quyền trẻ em và nguyên tắc trong Công
ước của Liên hiệp quốc và các điều ước quốc tế khác có liên
quan.
Kết
luận Hội nghị lần thứ ba của Ban Thường vụ Trung ương Đoàn khóa XI ngày
14-9-2018 về “Nâng cao vai trò của Đoàn trong bảo vệ, chăm sóc, giáo dục thiếu
niên, nhi đồng giai đoạn 2018-2022” nhận định: Hiện nay cả nước có khoảng 26
triệu trẻ em, trong đó có hơn 12 triệu đội viên, thiếu niên, nhi đồng. Thiếu
nhi Việt Nam luôn được Đảng, Nhà nước, các cấp các ngành chăm lo; ngày càng có
điều kiện, môi trường sống tốt hơn trong sinh hoạt, học tập, rèn luyện, vui
chơi giải trí và có sự phát triển tốt hơn về thể chất và tinh thần. Đặc biệt là
sự rút ngắn về khoảng cách giữa các vùng miền trong cả nước; những tấm gương
tích cực trong học tập, rèn luyện, là con ngoan, trò giỏi, có hiếu với ông bà,
cha mẹ, hăng hái tham gia nhiều hoạt động xã hội, phù hợp với lứa tuổi của các
cháu thiếu niên, nhi đồng trong cả nước; những tấm gương “nghèo vượt khó” của
các cháu có hoàn cảnh khó khăn, nhưng đầy nghị lực và ý chí vươn lên ở vùng
sâu, vùng xa, ở những nơi chịu những tổn thất nặng nề do thiên tai, bão lũ gây
ra,...
Nhận
định trên cho thấy, chúng ta đang từng bước thực hiện tốt tư tưởng của Hồ Chí
Minh về chăm sóc và bảo vệ thiếu niên, nhi đồng.
Nhân
kỷ niệm Ngày Quốc tế Thiếu nhi 1-6 và 50 năm thực hiện Di chúc của Bác Hồ, hơn
bao giờ hết, Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ và chính quyền các địa phương,
mỗi cấp bộ đoàn, mỗi cán bộ, đoàn viên, thanh niên hãy dành sự quan tâm, trách
nhiệm, lòng nhiệt huyết và yêu thương thiếu niên, nhi đồng thông qua những việc
làm thiết thực. Luôn thấm nhuần lời dạy của Bác “Chăm sóc, giáo dục tốt các
cháu là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân. Công tác đó phải làm kiên trì, bền bỉ..";
"Vì tương lai của con em ta, dân tộc ta, mọi người, mọi ngành phải có quyết
tâm chăm sóc và giáo dục các cháu bé cho tốt”.